شیر های چند راهه

شیرهای چند راهه (Manifold Valves) نقش مهمی در اندازه گیری پارامترهای فشار و اختلاف فشار داشته است. همچنین بعنوان یک محافظ و یا جدا کننده ورودی خط سیال از وسیله اندازه گیری که میتواند گیج و ترانسمیتر فشار، گیج و ترانسمیتر اختلاف فشار ، سوییچ فشار و اختلاف فشار باشد. نامهای دیگران شیر زیر گیجی ، مانیفولد ، … می باشد.
جنس ، فشار کاری و نوع ورودی ، خروجی و تخلیه آن دارای انواع مختلف است .

شیر چند راهه را می توان یک وسیله مکانیکی توصیف کرد که می توانیم از آن برای کنترل جریان مایع و گاز استفاده کنیم. این ابزار مکانیکی می تواند جریان گاز یا مایع را انتقال داده و یا مسیر آن را مسدود کند.

یک شیر چند راهه از یک قسمت متحرک تشکیل شده که بر اساس حرکت این قسمت این وسیله مکانیکی جریان مایع یا گاز را کنترل می کند. انواع مختلفی از شیرها وجود دارد و برخی از آنها دارای راه های بیشتری هستند. یک شیر می تواند شدت جریان را تنظیم کند، جریان های مختلف را مخلوط کند، مسیر ها را جدا کرده و یا مسدود کند.

تعریف راه های یک شیر

راه حداکثر میزان باز شدگی در یک شیر است که جریان را عبور می دهد و در این مدت شیر کاملاً باز می شود و اساساً عبور از دریچه است. بنابراین راه ها بخشی از شیر هستند و برای کنترل جریان از طریق شیرها مسدود می شوند.

معمولاً شیرها دو راه دارند اما شیرهای خاصی وجود دارند که بیش از دو راه دارند. شیرها از طریق این راه ها به خط لوله متصل می شوند.
بیشتر شیرهای چند راهه، شیرهای پلاگین هستند، این شیرها سیلندرهای گرد یا مخروطی هستند. انواع شیرهای چند راهه بر اساس ناحیه باز شدن راه ها تفکیک می شوند. برخی از این انواع مستطیل شکل، به صورت گرد و یا به شکل الماس وجود دارند.

پورت مستطیلی شیرهای چند راهه

این نوع رایج ترین نوع شیر های چند راهه برای شیرهای پلاگین است. هفتاد درصد سطح مقطع لوله این نوع از شیر خواهد بود.

پورت گرد شیر های چند راهه

این نوع شیر در طرح های تمام سوراخ و با سوراخ کاهش یافته موجود است. عمدتا دارای راه های کاهش یافته است و این راه های های کاهش یافته زمانی استفاده می شوند که محدودیت جریان چندان مهم نباشد.

بندر الماس 

 بیشتر این نوع شیر برای خدمات دریچه گاز استفاده می شود و دارای راه های الماسی شکل است. اکثر شیرهای الماسی شکل از انواع جریان محدود ونتوری هستند.

هدف از استفاده شیر چند راهه و نحوه کار این وسیله

یک شیر چند راهه در خطوط انتقالی به کار برده می شود که در این خطوط انتقال هدف انحراف مسیر جریان به دو یا چند راه دیگر است. یک شیر چند راهه طبیعتا بیش از دو راه دارد.

شیرهای چند راهه بیشتر به عنوان شیرهای خاموش استفاده می شوند. یک شیر چند راهه می تواند جایگزین سه یا چهار شیر عادی یا انواع خاصی از شیرهای خاموش شود. باید مطمئن شویم که چینش راه های موجود در این شیرها برای انجام صحیح عملیات به درستی انجام می شود.

یک چینش درست می تواند جهت جریان را با بستن هر یک از راه ها به سمت مورد نظر تغییر دهد. در یک شیر چند راهه، بیش از یک مسیر جریان وجود دارد که در شرایط مختلف یکی از راه ها قطع می شود در حالی که راه دیگری برای منحرف کردن جریان باز است. بنابراین هنگامی که سیال از آن عبور می کند یک مسیر بسته و مسیر دیگر باز می شود. انواع خاصی از شیرهای چند راهه توانایی هدایت جریان به صورت همزمان به بیش از یک راه هستند.

تعداد راه های شیر چند راهه

انواع مختلف شیر های چند راهه می توانند تعداد متفاوتی از مسیر های ورودی و خروجی را داشته باشند. در خصوص نحوه شمارش این راه ها باید توجه داشته باشید که تعداد راه ها به مجموع راه های ورودی و خروجی گفته می شود. انواع پر استفاده از این نوع شیر ۳، ۴ و ۵ راه دارند.

شیر چند راهه 3 طرفه

در این نوع شیر چند راهه، سه راه وجود دارد و در نتیجه سه اتصال برای ورودی و خروجی وجود خواهد داشت. با استفاده از این شیر می توان جریان را به دو بخش منحرف کرد. همچنین می توان از آن برای انحراف جریان یا جداسازی جریان استفاده کرد.

شیر چند راهه 4 طرفه

بیشتر از این نوع شیر چند راهه برای کنترل جهت استفاده می شود و نمی توان ایزولاسیون یا همان تفکیک جریان ها را به درستی انجام داد. این شیرها عموما قادر به تحمل فشار بالا بدون نشتی نیستند. این شیرها همچنین قابلیت معکوس کردن جریان را دارند.

برخی از مزایای شیرهای چند راهه

شیرهای چند راهه می توانند جایگزین چندین شیر شوند و از این طریق تعداد شیرهای موجود در سازه و همچنین پیچیدگی جاصل از آن ها را کاهش می دهند.
از این شیرها می توان برای کنترل جریان ها هم به صورت دستی و هم به شکل خودکار استفاده کرد.
از آنجایی که این شیر ها می توانند جایگزین چند شیر عادی شوند، هزینه ای که در پی دارند بسیار مقرون به صرفه تر است.
شیرهای چند راهه می توانند منیفولد یا پشت سر هم نصب شوند و این خصوصیت برای کنترل متمرکز جریان های مورد نظر مفید خواهد بود.
این قطعات مکانیکی از پمپ ها محافظت می کنند.
افت فشار جریان ها به دلیل قطر کامل راه های این شیر کاهش می یابد.
تعداد اتصالات کاهش می یابد که منجر به کنترل راحت تر جریان می شود.

عیب شیر های چند راهه در ساختار

برخی از انواع این شیر ها در اثر داشتن چند راه ورودی و خروجی قادر به قطع کامل جریان ها نیستند که طبیعتا عوارض خاص خود را در پی دارد. البته در نظر داشته باشید که این یک مورد حتمی نیست و به کیفیت ساخت قطعه نیز بستگی دارد.

کاربردهای عمده شیرهای چند راهه

• از انواع این شیر می توان برای منحرف کردن جریان به مسیر های مورد نظر استفاده کرد.
• خمش سیال های در جریان توسط این شیرها قابل انجام است.
• جابجایی مواد در جریان بین تجهیزاتی مانند پمپ ها و فیلترها به وسیه این ابزار به راحتی ممکن است.
• همچنین در راستای استفاده در فرایند های مختلف ساختمانی و صنعتی می توان از آن بهره برد.
• شروع و توقف جریان های مد نظر یا به صورت دستی و یا به شکل خودکار به راحتی امکان پذیر است.
• دوغاب های غیر ساینده هم از دیگر کاربرد های این وسیله مکانیکی است.

جمع بندی در خصوص شیر چند راهه

شیر چند راهه به عنوان جایگزین مناسبی برای مواقعی که چند شیر عادی مورد نیاز است شناخته می شود. با توجه به صرفه جویی اقتصادی و همچنین بهینه بودن این وسیله پیشنهاد می کنیم که در صورت نیاز به تهیه چندین شیر عادی، جایکزینی آن ها با یک شیر چند راهه را مد نظر قرار بدهید. با مشورت با متخصصین این حوضه می توانید شیر مناسب برای هدف خود را تهیه کنید.